"باستان شناسان می توانند بگویند که منابع ساخت تبر سنگی از کدام کوه های آمده ،چه موادی در دستبند برنزی بکار رفته ، چطور بلمی قدیمی را از اعماق خاک بیرون آورده اند ، که مواد برای آنها با اهمیت هستند . اما زبان ، قوانین ، اخلاقیات و مذهب مرده جوامع متفاوت اند . آنها متعلق به ذهن های مردم می باشند . مگر آنها نوشته شده بودند ، و حتی فقط اگر آنها به درستی ثبت شده بودند ، ما باید آن را سخت بفهمیم تا دوباره آن را بدست آوریم "

Aubrey Burl, Rites of the Gods (1981)

باستان شناسی شناختی یا ادراکی دیدگاهی نظری در باستان شناسی است که روی اندیشه جوامع کهن و ساختارهای نمادین آنها که می توان از فرهنگ مادی گذشته آنها آگاه شده تمرکز کرده است . باستان شناسان ادراکی اغلب نقش ایدئولوژی و رویکردهای متفاوت سازمانی یی که مردم باستان دارند را مطالعه می کنند