کاخ بُلکُوارا

 یکی از کاخهایی که به فرمان متوکل ، خلیفه عباسی ، در نیمه نخست سده سوم بر کرانه شرقی رود دجله ساخته شد. نام این کاخ در منابع تاریخی و جغرافیایی به صورتهای مختلف چون بلکوارا (یعقوبی ، منجم)، بَزکُورا )طبری)، برکوارا (شابشتی ،  سهراب)، برکوار )شابشتی ، ثعالبی)، بزکوارا (یاقوت حموی ) و برکوان آمده است (یاقوت حموی). عواد ضبط درست آن را برکوارا به معنای لذیذ و گوارا دانسته است ، نه بزرگوارا، زیرا این واژه را ایرانیان از اسماءالله می دانستند و این ترکیب ندایی معنای «ای قصر بزرگ » می دهد و بعید می نماید که متوکل (232ـ247) چنین نامی بر این قصر نهاده باشد.

جزوه تاریخچه باستان شناسی آقای دکتر فاضلی

ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﯿﺎﺳﯽ، اﻗﺘﺼﺎدی و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺟﻮاﻣﻊ اﻣﺮوز داﻧﺴﺘﻦ ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺷﻨﺎﺳـﯽ  ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ و درﺧﻮر ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ .ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ در ﺟﺰوه ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﺷﺪﻧﻮع ﻧﮕﺎه و ﻧﮕﺮش ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑـﻪ  داده ﻫـﺎ در طول  200ﺳﺎل اﺧﯿﺮ دﺳﺘﺨﻮش ﺗﻐﯿﯿﺮات زﯾﺎدی ﮔﺮدﯾﺪ .ﻟﺬا ﺿﺮوری اﺳﺖﮐﻪ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎنرﺷﺘﻪ ﺑﺎﺳـﺘﺎن ﺷﻨﺎﺳـﯽ ﻧﯿـﺰ در ﺟﺮﯾـﺎنﺑﺮﻣـﯽ ﮔـﺮدد ﮐـﻪ   اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻫﺎی ﻧﻮ و ﮐﻬﻨﻪ ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ.آﻏﺎز ﺗﺤﻮﻻت ﺟﺪی در اﻫﺪاف و روش ﻫﺎی ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﻪ دﻫـﻪ 1960ﻧﻘﻄﻪ ﻋﻄﻔﯽ در ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽ آﯾﺪ از اﯾﻦ ﺟﻬﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎن آﻣﺮﯾﮑﺎی ﺷـﻤﺎﻟ ﯽ و اروﭘـﺎی ﻏﺮﺑـﯽ ﺑـﺎ ﮔـﺬر از ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﺎرﯾﺨﯽ-ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﻋﻤﺪه ای ﺑﻪ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻧﻈﺮی ﭘﯿﺪا ﻧﻤﻮدﻧﺪ .در روش ﻫﺎ و اﺳﺘﻔﺎده از اﯾـﺪه ﻫـﺎی ﻧـﻮ    ﻧﯿﺰ از اﯾﺪه ﻫﺎی ﻧﻮ ﺑﻬﺮه ﺑﺮده ﺷﺪ .ﻧﮑﺘﻪ ﻣﻬﻢ اﯾﻦ ﮐﻪ اوﻟﯿﻦ ﭘﯿﺸﮕﺎﻣﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎن ﻧﻮﮔﺮا ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﯽ ﺧﻮد در ﻣﻌـﺮض ﺣﻤـﻼتﻧﺴﻞ ﺟﺪﯾﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺮﺧﻮرد اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻫﺎی ﺑﺎﻋﺚ رﺷﺪ ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﯿﺰ در روش ﺷﻨﺎﺳﯽو ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻧﻈـﺮی  ﮔﺮدﯾـﺪ .درس ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﻼش ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد ﺗﺎ ﻣﮑﺎﺗﺐ ﻣﻬﻢ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺷﻨﺎﺳﯽ و ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ اﯾﻦ ﺗﺤﻮﻻت را ﻣﺮور ﻧﻤﺎﯾﺪ .ﺗـﺎ آﻧﺠـﺎﯾ  ﯽﮐـﻪ  ﻧﮕﺎرﻧﺪه اﻃﻼع دارد ﻣﺪرﺳﺎن اﯾﻦ درس در ﮔﺬﺷﺘﻪ در  ﮔﺮوه ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ ﺣﻔﺎرﯾﻬﺎ و ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎی ﺑﺎﺳـﺘﺎن ﺷﻨﺎﺳـﯽ دراﯾﺮان ﻣﯽﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺑﺎ ﺗﺎرﯾﺦ  ﺗﻔﮑﺮات ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻫﯿﭻ اﻧﺲ و اﻟﻔﺘﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ .ﺑـﻪ واﻗـﻊ آﻧﭽـﻪ ﮐـﻪ در اروﭘـﺎی ﻏﺮﺑﯽ و آﻣﺮﯾﮑﺎی ﺷﻤﺎﻟﯽ در ﺑﻌﺪ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎی ﻓﮑﺮی ﺑﻮﻗﻮع ﭘﯿﻮﺳﺖ ﻫﯿﭻﮔﺎه در اﯾﺮان اﺗﻔﺎق ﻧﯿﺎﻓﺘﺎد.

نظریه سیستم ها در باستان شناسی

در باستان شناسی شناخت و مطالعه تغییرات فرهنگی از جایگاه خاصی برخوردار است. پرسش هایی از قبیل چگونگی تغییرات فرهنگی، نوع ارتباطات جوامع انسانی و اینکه چگونه انسان ها توانستند قدرت خود را در بستر زمان بر میلیون ها نفر اعمال کنند، از مقولاتی بود که باستان شنان از دهه هفتاد میلادی به بعد توجه خاصی به آن نمودند. آیا این تغییرات بصورت ناگهانی روی داد و یا براساس تقابل ها و تضادها صورت گرفته است؟ آیا این تغییرات به صورت تدریجی و یا به صورت جمعی و برخاسته از حرکت آرام و ناشی از تاثیر و تاثر گروهها بوده است. آیا این تغییرات ناشی از عوامل درونی بوده و یا عوامل برون زا در آن نقش داشتند؟ آیا دگرگونی های فرهنگی تک علیتی بوده و یا چندین عامل مرتبط با هم در آن نقش داشته اند؟ دلایل این تغییرات چه بوده است؟  فرآیند اعمال قدرت انسانها بریکدیگر چگونه بوده است؟ آیا جابجایی قدرت از طریق صلح آمیز بوده و یا قهریه در آن نقش داشت؟ یک چنین پرسش هایی  از مهم ترین رهاوردهای باستان شناسی دهه هفتاد بوده است که شکل تکامل یافته باستان شناسی جدید بوده است.

خلاصه تاریخ، هنرو باستان شناسی ساسانیان ویژه کنکور ارشد و دکتری

دورۀ کلاسیک تاریخ ایران ، بطور اعم و تاریخ ایران پیش از اسلام بطور اخص، دورۀ ساسانی است. وقایع تاریخی این دوره که توسط تاریخ نگاران ایرانی نوشته شده است؛ به جای افسانه ، ‌صورت تاریخی به خود می گیرد؛ ولی با این وجود متأسفانه این دوره ، ‌فاقد نویسندگان ایرانی بوده و نویسندگان غیر ایرانی از جمله مورخین یونانی، رومی، ارمنی و چینی که معاصر پادشاهان ساسانی بوده اند، در ضمن تحریر تاریخ کشور خود،‌ اشاره به حوادث تاریخی ساسانیان نیز کرده اند. این منابع، اگرچه برای تعیین رویدادهای سیاسی در مغرب زمین، ‌سندی گرانبها به شمار می آیند اما در آنجائی که به مشرق زمین مربوط می شوند عموماً ما را در تاریکی می گذارند.

مقدمه ای بر تاریخچه اهلی سازی در خاورمیانه

«#خاورمیانه» واژه کهنى نیست واگر صدسال پیش روزنامه نویسى در نوشته هاى خود این واژه را به کار مى برد، خواننده نمى دانست منظور نویسنده چیست و در مورد چه منطقه اى صحبت مى کند.

به روایت اسناد وتحقیقات انجام شده اصطلاح «خاورمیانه» را براى نخستین بار یک مورخ آمریکایى به نام «آلفرد ماهان» به کار برده است و منظور وى از خاورمیانه منطقه اطراف خلیج همیشه فارس بوده است. وجه تسمیه خاورمیانه این است که چون از قاره اروپا به آسیا نگاه کنیم این منطقه نه خاور نزدیک است ونه خاور دور ؛ لذا «آلفرد ماهان» این منطقه را «میدل ایست« Middle - East » نامید ونویسندگان عرب آن واژه را الشرق الاوسط نامیدند و درفارسى «خاورمیانه » مصطلح شد.

مفهوم داده، اطلاعات و دانش و سیستم

همه دانستنی ها با داده ها و وقایع پالایش نشده آغاز می شود ، واژه های داده ، اطلاعات و دانش را بکار می بریم که البته این سه اصطلاح معنایی یکسان را ندارند . شاید مسئله پیدا کردن تفاوت میان این مفاهیم جزئی به نظر برسد ولی باید گفت درک مفهوم این سه واژه و چگونگی رسیدن از یکی به دیگری ،اهمیت زیادی در موفقیت کارهای علمی دارد . مفاهیم بالا را شاید بتوان در گفتار افراد از یکیدیگر جدا کردو از هم تشخیص داد.

تهیه DEM برای باستان شناسان

مدل رقومی ارتفاع (DEM ) مجموعه ای از داده های رقومی می باشد که در تهیه مدل توپوگرافیک سطح زمین به کار می رود. بدین معنا که پدیده های سطح زمین را به صورت مدلهای واقعی یا فرضی می سازد. مدلهای رقومی ارتفاع برای ساخت پوسته زمین ازمدل برداری و رستری استفاده می کنند. به عبارت دیگر فرمتهای قابل استفاده برای DEM ، در حالت رستری(Raster)، شبکه سلولی منظم است که برای هر سلول مقدارارتفاع موجود است و در حالت برداری یا وکتوری مجموعه مشاهدات نقطه ای منظم است که هر نقطه دارای مختصات جغرافیایی (X,Y) و مقدار ارتفاع ( Z) می باشد(1394www, ) . این مدل ها را می توان از تصاویر ماهواره یی CORONA و SPOT و RADARSAT یا ASTER استخراج کرد .

مدل سلسله مراتبی و باستان شناسی

مدل سلسله مراتبی (AHP)[1]

این روش یکی از روش‌های پرکاربرد برای رتبه‌بندی و تعیین اهمیت عوامل است که با استفاده از مقایسات زوجی گزینه‌ها به اولویت بندی هر یک از معیارها پرداخته می‌شود. در باستان شناسی نیز متغیرهای گوناگون طبیعی و انسانی برای رسیدن به بهترین نتیجه مدل، اعتبار دهی یا وزن دهی می‌شوند.  اعتبار بخشیدن یا نبخشیدن[2] به هرکدام از متغیرها در روش سلسله مراتبی انجام خواهد شد.

خاک های شهرستان فردوس

منطقه فردوس به طور میانگین 2000 متر از سطح آبهای آزاد ارتفاع داد. کوه ها در حدوده 400 متر از دشت ها مرتفع تر اند. زمین های پیرامون شهر فردوس یکی از قدیمی ترین مناطق زیر کشت زعفران، پنبه، انار و بادام در ایران به شمار می آیند(جلیلی‌پروانه و همکاران،1389: 36).  با توجه به دستورالعمل های موجود در ایران، اراضی سرزمینی به 9/نُه تیپ دسته بندی می شوند. با توجه به بررسی هایی که در منطقه فردوس صورت گرفته است 3 /سه تیپ ارضی شناسایی شده است.

اطلاعات باستان شناختی(AI) مبتنی بر سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)

اطلاعات باستان شناختی یا باستان شناسی برای ورودبه سیستم های اطلاعاتی جغرافیایی باید فرآوری وخوانا برای اینگونه سیستم ها باشد، وجه اشتراک اساسی وبنیادی درهمه اطلاعات جغرافیایی؛ ارجاع فضایی به سطح زمین طوریکه قابل اندازه گیری باشند(محمدی،1394: 311) است که در این مورد، در مرحله نخست به علم ژئودزی یا زمین‌سنجی مدیونیم؛ شاخه‌ای از ریاضیات کاربردی وعلوم زمین،که به اندازه‌گیری ونمایش شکل وابعاد زمین، تعیین موقعیت دقیق برروی آن و بررسی میدان ثقل زمین وتغییرات زمانی آن می‌پردازد(Vanícek, Krakiwsky,1986:714) .