هنر سفالگری در دوران اسلامی از جایگاه والایی برخوردار بود ، اشیاء و وسایل ساخته شده بوسیله ی هنرمندان سفال ساز در میان جامعه اسلامی طرفداران بی شماری داشت ؛ این صنعت در میان ایرانیان بسیار کهن سال است ، اما در این دوران بود که ایرانیان توانستند با استفاده از تجارب گذشته بهترین نمونه های سفالینه را بسازند .
همانطور که در گذشته بیان شد سفالگری ایران در اوایل اسلام بسیار تحت تاثیر دوران قبل بوده ، در دوران اسلامی در ایران شاهد انجام فعالیت های گسترده ای در زمینه ی سفالگری می باشد ؛ می توانیم دلایل پیشرفت این صنعت را در دوره اسلامی در ایران در سه زمینه بررسی کنیم :
نخست آنکه صنعت سفال سازی در دوره ساسانیان به خوبی وجود داشت ، ساسانیان از ظروف سفالین به عنوان ابزاری کاربردی استفاده می کردند به همین دلیل توجه چندانی به زیبایی و کارکرد تزثینی این ظروف نداشتند در نتیجه سفال سازان ایرانی شیوه ی آن ها را ادامه دادند .
دوم آنکه فرهنگ اسلامی نفوذ کرده به ایران مخالف هر گونه تجمل گرایی بود ، بر اساس شریعت اسلام ،استفاده از ظروف طلایی و نقره ای منسوخ شد در این شرایط بود که ظروف سفالین با اقبال روبه رو شده که یکی از دلایل پیشرفت این صنعت در دوره اسلامی نیز می باشد . اما نکته ای که باید در آخر به آن اشاره کرد این است که در دوران اسلامی شاهد اوضاع نسبتا آرامی در سطح جامعه هستیم ، ثبات سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی این دوره در رشد هنر ها و بویژه هنر سفال گری بی تاثیر نبوده است.
به هر حال ، در دوره اسلامی ، در ایران شاهد رشد و توسعه ی این صنعت هستیم ، شیوه های تزثینی با تلاش هنرمندان یکی پس از دیگری ایجاد می شد و در قرون بعدی شاهد ساخت انواع مختلفی از سفالینه ها با شیوه های دلنشین تزثینی هستیم .
به حق باید تکنیک زرین فام را تکامل نهایی صنعت سفال سازی اسلامی دانست . به علت وجود درخشان و براق لعاب زرین فام که به درخشندگی فلزی گران بها شباهت دارد ، این لعاب فلز گونه در تهیه ظروف سفالی مورد استفاده قرار گرفت . همچون همیشه هنرمندان مسلمان ایرانی در پیشرفت و تکمیل این هنر نقش مهمی داشتند ، حتی می توانیم عنوان کنیم که نخستین بار این لعاب تزثینی توسط هنرمندان تلاش گر ایرانی اختراع شده است ؛ هرچند که در این زمینه توسط صاحب نظران مختلف نظریاتی اراثه شده است که به جاهای مختلف از جمله ایران اشاره شده است .
با توجه به شواهد باستان شناسی می توان عنوان کرد که نخستین قطعات از سفالینه های زرین فام که مربوط به اوایل قرن سوم هجری نیز می باشند در شوش بدست آمده است ، با این مطلب می توان ایرانیان را به عنوان ابداع کننده لعاب زرین فام معرفی کرد .
در اوج ساخت ظروف سفالین زرین فام یعنی در قرن ششم و هفتم هجری ، شاهد خلق آثار گرانبهایی می باشیم که در زیبایی همتا ندارد . تکنیک نقاشی زرین فام با وجود دشواری آن ، همچنان یکی از زیباترین تزثینات بوده که هنرمندان از آن استفاده می کردند ؛ شهر هایی چون جرجان ، ری ، کاشان و غیره به تولید این سفالینه ها می پرداختند ، مراکز عمده سفالگری با ویژگی های جغرافیایی و منطقه ای خود به تولید می پرداختند .
همزمان با پایان نیمه اول قرن هشتم هجری ، تولید بی وقفه سفال های زرین فام در کوره های کاشان متوقف شد ، علت این رکود را به درستی نمی توان متوجه شد اما عوامل سیاسی و اجتماعی نمی توانند بی تاثیر باشند . اما از تاریخ 1061 به بعد با توجه به ظروف زرین فام تاریخ دار متوجه می شویم که تولید این سفالینه ها با لعاب زرین فام چه بسا با کیفیت تر از گذشته دوران رکود خود را به سر آورده و به طور گسترده در شهرهایی چون ساوه ، کاشان ، مشهد تولید می شدند . در این دوره در زمینه رنگ لعاب و طراحی تغییراتی اساسی نسبت به سنت های پیشین صورت گرفته است ؛ لعاب درخشان طلایی رنگ ، تبدیل به رنگ ارغوانی درخشانی شده است . در کل سفالیه های زرین فام یکی از زیباترین نوع سفالینه ها با تزثینی بسیار متفاوت توانستند در جامعه اسلامی ایران مورد علاقه قرار بگیرند ، هنرمندان با تلاش و پشتکار در اعتلای هرچه بیشتر این فن تلاش کردند و بر زیبایی آن افزودند .
"انتشار یافته برای اولین بار در این وبگاه"
"ذکر منبع حرفه یی گری شما را نشان میدهد"